Data de hoxe: Luns 14 de febreiro de 2011

Lecer &Cultura

música 

De Malpica á corte do tsar

Un libro recorda ao tenor Ignacio Varela, que triunfou ante Nicolás II

Autor: CÉSAR WONENBURGER

Data 14/2/2011

 

En 1894 un tenor galego actuou nas celebracións pola coroación do último dos tsares, Nicolás II de Rusia. Coa súa esposa, a tamén cantante Bibiana Pérez, viaxou ata San Petersburgo para interpretar Os pescadores de perlas, a ópera de Georges Bizet, no Teatro Imperial. Ao termo da función, en testemuño de gratitude, o monarca ruso obsequiou á parella un broche de brillantes cunha esmeralda tallada no centro. E iso que Varela tivo que cantar boa parte da obra sentado nunha cadeira porque durante a súa estancia na cidade padeceu as incómodas consecuencias dunhas febres reumáticas contraídas noutra época.

Ao ano seguinte, Varela volvería facer historia para o canto galego ao estrear na Scala de Milán un título hoxe moi pouco coñecido de Camille Saint-Säens, a ópera HENRIQUE VIII. E aínda actuou alí outra vez en 1896, xunto á tamén soprano española Conchita Bordalba, para abordar o papel protagonista da condenación de Fausto de Berlioz. Nos seus anos de gloria, o artista presentouse en Roma coa Traviata, á beira dunha das figuras da época, a soprano Gemma Bellincioni, e en 1898 debutou no Teatro Real madrileño con dúas obras, A sonámbula de Bellini e Dinorah de Meyerbeer.

O crítico Joaquín Martín de Sagarmínaga foi agora o encargado de recuperar a figura deste tenor nacido en 1864 en Malpica, desde onde emigrou a Cuba para logo reemprender o regreso á súa terra e establecerse finalmente na Coruña ata o seu falecemento, en xullo de 1923. Nin no seu pobo natal nin na cidade que o acolleu quedan hoxe recordos, nin sequera unha rúa ou unha placa conmemorativa, do tenor que chegou a cantar o Lohengrin wagneriano e compartiu amizade e repertorio con Julián Gayarre, o lendario cantante navarro.

«Mitos e susurros»

Sagarmínaga acaba de publicar Mitos e susurros (Zumaque), un título suxestivo que xoga co da soada película de Ingmar Bergman, e no que repasa a historia de cincuenta anos de lírica en España. Dividida en 51 capítulos, a obra repasa as traxectorias de moitos artistas españois hoxe esquecidos.

Na descrición dedicada a Ignacio Varela, Sagarmínaga resalta entre as súas mellores virtudes «o seu timbre sonoro e agradable». E apunta: «É obvio que tamén posuía unha boa escola de canto [aínda que ao redor de 1880 iso non era infrecuente], pero non é menos certo que as súas interpretacións incorrían ás veces en excesos, provocados polo ímpeto e a vehemencia que a miúdo malgastaba nas mesmas». «Como bo tenor da súa época, na que tivo unha dura competencia, sabía dar colorido ás frases amparándose nun excelente material de orixe». Todo isto baseado en xuízos da época, xa que non se conservan gravacións de Ignacio Varela, cuxo repertorio abarcou numerosos títulos, como L?elisir d?amore, Lucia dei Lammermoor, Ernani, Mefistófeles, A Gioconda, ou Fausto, unha das óperas que cantou no Teatro Rosalía coruñés.

Á súa volta de Cuba, Ignacio Varela, fillo dunha modesta familia de pescadores da Costa da Morte, casou coa soprano Bibiana Pérez. Cando el se retirou, en 1901, ambos fundaron na Coruña unha soada academia de canto pola que pasaron algunhas intérpretes ilustres, como Lola Rodríguez de Aragón, futura mestra e mentora de Teresa Berganza, ou María Luisa Nache, a soprano coruñesa que chegou a interpretar Medea de Cherubini na Scala milanesa xunto a Maria Calas, e dirixida por Leonard Bernstein.

© Copyright LA VOZ DE GALICIA S.A.
Polígono de Sabón, Arteixo, A Coruña (España)
Inscrita no Rexistro Mercantil da Coruña no Tomo 2438 do Arquivo, Sección Xeral, aos folios 91 e seguintes, folla C-2141. CIF: A-15000649.